Istorija taekwondo-a
Taekwondo je vrsta borbe bez oružja koja vodi porijeklo iz drevne Koreje. „Tae“ znači noga, udariti nogom ili uništiti nogom, „Kwon“ je ruka, udariti rukom ili uništiti rukom ili pesnicom, a „Do“ znači put ili metod.
Taekwondo je samoodbrambena tehnika borbe bez oružja koja uključuje primjenu udaraca nogama i rukama (sa zemlje i iz skoka), blokove, eskivaže, itd. To je mnogo više od obične fizičke borilačke vještine. Taekwondo je sistem treninga tijela i uma u kome je naglasak stavljen na razvijanje moralnog karaktera.
Taekwondo je borilačka vještina nastala kombinovanjem različitih borilačkih stilova koji su tokom proteklih 2000 godina postojali u Koreji, kao i u nekim zemljama koje je okružuju (Kina, Japan, itd.).
Najstariji podaci o Taekwondo-u datiraju oko 50. godine prije nove ere. U to vrijeme, Koreja je bila podijeljena na tri kraljevstva. Silla, koja je osnovano u Kyongju ravnici 57. godine prije nove ere, Koguryo, koje se nalazilo u dolini rijeke Yalu, osnovano 37. godine prije nove ere, i Paekche, koje se nalazilo u jugozapadnom dijelu korejskog poluostrva, osnovano 18. godine prije nove ere.
Tae kyon se smatra najranijom formom Taekwondoa. Slike koje su pronađene na tavanicama Muyong Chonga, kraljevske grobnice Koguryo dinastije, prikazuju nenaoružane ljude koji koriste tehnike veoma slične onima koje se danas koriste u Taekwondou.
Iako se Tae kyon po prvi put pojavio u Koguryo kraljevini, Hwarang do ratnici Silla kraljevine su ti koji su zaslužni za razvoj i širenje Tae kyon-a širom Koreje.
Silla je bila najmanja od tri kraljevine i veoma često je bila pod napadima japanskih pirata. Dobila je pomoć od kralja Gwanggaeto-a. Njegovi vojnici iz Koguryo kraljevine pomogli su u odbijanju napadača.
U to vreme, nekoliko odabranih ratnika iz Silla kraljevine bili su obučavani Tae kyonu od strane majstora iz Koguryoa. Vojnici koji su trenirali Tae kyon kasnije su postali poznati kao Hwarang. Hwarang su osnovali vojnu akademiju u Silla kraljevini i nazvali je Hwarang do, što u bukvalnom prevodu znaci „put cvijeta muškosti“.
U Hwarang do akademiji izučavani su Tae kyon, istorija, konfučijanska filozofija, etika, budistički moral, muzika, umetnost, vojna taktika, i još mnoge stvari. Vodeći principi Hwarang ratnika bili su odanost, dostojnost povjerenja, hrabrost i pravda.
Hwarang do obrazovanje bilo je bazirano na pet principa ljudskog ponašanja napisanih od strane jednog budističkog mudraca, zatim na obrazovanju, Tae kyonu i društvenim naukama. Tae kyon bio je proširen širom Koreje zahvaljujući članovima Hwarang doa koji su putovali zemljom da bi stekli nova znanja o ljudima i regionima.
Za vrijeme Silla dinastije (668 – 935), Tae kyon uglavnom je bio sportska i rekreativna aktivnost. Ime Tae kyon promijenjeno je u Subak. Smisao vještine ponovo je promijenjen tokom Koryo dinastije (935 – 1392). Kada je kralj Uijong bio na tronu (1147 – 1170), ponovo je promijenio Subak i vratio mu oblik borilačke vještine.
Prva šire distribuirana knjiga o Tae kyon (Subak)-u, nastala je za vrijeme Yi dinastije (1397 – 1907). To je bio prvi put da je učenje Subaka bilo namijenjeno široj javnosti. Do tada, vještina je bila ograničena samo na vojsku.
Tokom druge polovine vladavine Yi dinastije, usljed korišćenja diplomatije umjesto ratovanja pri rješavanju političkih sukoba, Subak je skoro u potpunosti nestao. Smisao vještine ponovo je promijenjen u rekreativni. Nedostatak interesovanja doveo je do cijepanja Subaka i odvojenog uvježbavanja širom zemlje.
1909. godine, Japanci su okupirali Koreju. Okupacija je trajala čitavih 36 godina. Da bi kontrolisali korejski patriotizam, Japanci zabranjuju vježbanje svih borilačkih vještina, korišćenje korejskog jezika, pa čak spaljuju i sve knjige napisane u Koreji.
Upravo ova zabrana bila je zaslužna za obnavljanje interesovanja za Subak. Mnogi Korejanci organizovali su se u tajne grupe i vježbali borilačke vještine u zabačenim budističkim hramovima. Mnogi ljudi napuštali su Koreju da bi učili borbene vještine u drugim zemljama kao što su Kina i Japan.
1943. godine, Judo, Karate, i Kung fu stigli su u Koreju i borilačke vještine ponovo počinju da stiču popularnost.
1945, Koreja je oslobođena. Posljednjih nekoliko godina prije oslobođenja, postojalo je mnogo različitih varijanti Subak (Tae kyon) – a, usljed različitih uticaja.
Prva Taekwondo škola (Kwan) osnovana je u Yong Chunu, u Seulu, u Koreji, 1945. godine. Mnoge škole takođe su otvorene od 1945. do 1960. Svaka od njih tvrdila je da podučava tradicionalnu korejsku borilačku vještinu, ali su sve naglašavale različite aspekte Tae kyon (Subak) – a. To je prouzrokovalo pojavu različitih imena vještine u svakoj školi. Neka od njih bila su: Soo bahk do, Kwon bop, Kong soo do, Tae soo do, Kang soo do, itd.
Korejske oružane snage formirane su 1945. godine. 1946, potporučnik Choi Hong Hi počeo je da podučava Tae kyon svoje vojnike u korejskoj vojnoj bazi Kwang Ju.
Najveća prekretnica za korejske borilačke vještine dogodila se 1952. godine. Za vrijeme vrhunca korejskog rata, predsjednik Syngman Rhee posmatrao je 30-minutnu prezentaciju korejskih borilačkih vještina. Posebno je bio impresioniran kada je Tae Hi Nam polomio 13 crepova jednim jedinim udarcem. Poslije demonstracije Rhee je razgovarao sa Choi Hong Hijem i naredio da svi korejski vojnici budu obučavani borilačkim vještinama. To je prouzrokovalo ogroman porast u broju Tae kyon škola i učenika.
U to vrijeme u Koreji, specijalne grupe komandosa vičnih borilačkim vještinama, formirane su da bi se borile protiv komunističkih snaga Sjeverne Koreje. Jedna od najistaknutijih jedinica, čuvena po mnogim nevjerovatnim akcijama bila je poznata kao Crni tigrovi.
Korejski rat trajao je do 1953. godine. 1954, general Choi Hong Hi organizovao je 29. pješadijsku jedinicu na ostrvu Che Ju, koje je predstavljalo centar za obuku vojske Tae kyonu.
11. aprila 1955. godine, na skupu direktora škola borilačkih vještina, istoričara i promotera Tae kyona, odlučeno je da se svi različiti stilovi spoje u jedan radi postizanja zajedničkih ciljeva. Novo ime za vještinu, Tae soo do, prihvaćeno je od strane svih majstora. Dvije godine kasnije, ime je ponovo promijenjeno, ovoga puta u Taekwondo. Naziv je predložio general Choi Hong Hi koji se i smatra ocem savremenog Taekwondo – a. To ime je predložio zbog sličnosti sa Tae kyonom i produžavanja kontinuiteta i tradicije. Takođe, ono je opisivalo korišćenje i ručnih i nožnih tehnika.
Neslaganje između različitih škola koje se nisu ujedinile nastavljeno je do 14. septembra 1961. godine kada je zvaničnim dekretom novih vojnih vlasti naređeno ujedinjenje u jednu organizaciju pod nazivom Korejska Taekwondo Asocijacija (KTA), sa generalom Choi Hong Hijem na svom čelu.
1962, KTA ponovo je testirala sve nosioce crnog pojasa da bi se utvrdili određeni standardi. Taekwondo je postao jedan od zvaničnih događaja na godišnjem nacionalnom sportskom skupu u Koreji. KTA je poslala instruktore i timove za demonstraciju širom sveta, a u Koreji, Taekwondo se brzo proširio na srednje škole i fakultete.
U martu 1966. godine, general Choi osnovao je Internacionalnu Taekwondo Federaciju (ITF) čiji je postao predsjednik. Choi se kasnije povukao sa mjesta predsjednika Korejske Taekwondo Asocijacije i premjestio sjedište ITF – a u Montreal, u Kanadu. Akcenat u vještini stavlja na vježbanje samoodbrane a ne sportske borbe.
1974. godine, Choi je objavio da je 600 kvalifikovanih ITF instruktora poslato širom sveta. U Koreji, za novog predsjednika KTA izabran je Young Wun Kim. Pošto je smatrao da je Koreja postojbina Taekwondoa i da bi sjedište svjetske Taekwondo organizacije moralo da bude u njoj, prekinuo je veze KTA sa ITF – om i 28. maja 1973. godine osnovao Svjetsku Taekwondo Federaciju (WTF). Te godine održano je i prvo Svjetsko prvenstvo u Taekwondou, u Seulu, u Koreji.
Na prvom sastanku WTF – a, Un Yong Kim izabran je za njenog predsjednika. WTF jedina je zvanična organizacija priznata od strane Vlade Republike Koreje kao međunarodno upravljačko tijelo za Taekwondo. Svjetska Taekwondo Federacija mnogo je od tada doprinijela standardizovanju pravila sportskih borbi i organizovanju svjetskih takmičenja.
Poslije drugog svjetskog prvenstva u Taekwondou, WTF postaje član Generalne skupštine internacionalne sportske federacije (GAISF) koja je usko povezana sa Internacionalnim olimpijskim komitetom (IOC). IOC prima WTF u članstvo u julu 1980. godine. 1982, Generalna skupština IOC – a određuje Taekwondo za sport koji će biti demonstriran na Olimpijskim Igrama 1988. u Seulu, u Koreji.
Na Olimpijskim Igrama u Sidneju 2000. godine, Taekwondo je postao zvanični olimpijski sport.
Od nastanka savremenog Taekwondoa 11. aprila 1955. godine, njegov razvoj bio je veoma brz. Danas više od 30 miliona ljudi trenira Taekwondo u preko 156 zemalja širom sveta.
Taekwondo pojasevi
Učenikov rang u Taekwondou obilježava se bojom pojasa. Svakom pojasu osim bijelog (i to do crnog pojasa) odgovara jedan Geup (8. – 1.). Žuti pojas označava da učenik ima osmi Geup, zeleni pojas – šesti Geup, itd. Samim početkom vježbanja i učlanjenjem u klub, stiče se pravo na nošenje bijelog pojasa. Za njega nije potrebno polaganje. Na svakom sljedećem testiranju, učenik ima pravo da polaže za sljedeći viši pojas.
Prvi stepen sa crnim pojasem je prvi DAN. Na ovom nivou, ime nosioca pojasa i jedna zlatna traka mogu biti izvezeni na pojasu. Svaki sljedeći stepen (DAN) označava se dodatnom zlatnom trakom.
Boje imaju simboličko značenje, a jedna traka u boji sljedećeg pojasa ukazuje na prelazni nivo izmedu dvije boje pojasa. Ovdje je prikazana šema boja koju koristi Taekwondo savez Crne Gore.
Boje pojaseva su sljedeće:
10. Geup – bijeli pojas
9. Geup – bijeli pojas sa žutom trakom
8. Geup – žuti pojas
7. Geup – žuti pojas sa zelenom trakom
6. Geup – zeleni pojas
5. Geup – zeleni pojas sa plavom trakom
4. Geup – plavi pojas
3. Geup – plavi pojas sa crvenom trakom
2. Geup – crveni pojas
1. Geup – crveni pojas sa crnom trakom
Crni pojas 1. Dan
Taekwondo forme
Pravila za izvođenje formi:
-
Prije izvođenja forme obavezan je naklon i izgovaranje tačnog naziva forme na korejskom
-
Forma počinje i završava se u istoj tački
-
Pravilni (ispravni) stav mora biti zadržan sve vrijeme izvođenja forme
-
Mišići moraju biti stegnuti ili opušteni u kritičnim tačkama vježbe
-
Kijap (uzvik) mora se raditi na naznačenim mjestima u formi
-
Forma se izvodi ritmično i bez krutosti
-
Treba znati svrhu svakog pokreta
-
Svaki pokret treba izvoditi realistično
Taekwondo kategorije
Da bi se odredili najbolji pojedinci, klubovi i reprezentacije u Taekwondou, širom svijeta se pod pokroviteljstvom WTF-a (Svjetska Taekwondo Federacija) održava veliki broj takmičenja u Taekwondo sportskim borbama. Na njima dolazi do direktnog i snažnog fizičkog kontakta između takmičara. Da bi se smanjile nejednakosti u relativnim faktorima kao što je tjelesna masa takmičara, kao i da bi se obezbijedila sigurnost i jednaki uslovi za sve, ustanovljen je sistem kategorija težine. Kategorije se razlikuju za seniore (takmičari koji imaju preko 17 godina), juniore (takmičari od 14 do 17 godina starosti) i kadete (takmičari od 7 do 14 godina). Podjela na mušku i žensku konkurenciju, gde se muškarci takmiče sa muškarcima, a dame sa damama, jedno je od osnovnih pravila.
Seniori
| Kat. | Muškarci | Žene |
|---|---|---|
| 1. | do 54 kg | do 46 kg |
| 2. | 54 – 58 kg | 46 – 49 kg |
| 3. | 58 – 63 kg | 49 – 53 kg |
| 4. | 63 – 68 kg | 53 – 57 kg |
| 5. | 68 – 74 kg | 57 – 62 kg |
| 6. | 74 – 80 kg | 62 – 67 kg |
| 7. | 80 – 87 kg | 67 – 73 kg |
| 8. | Preko 87 kg | preko 73 kg |
Juniori
| Kat. | Muškarci | Žene |
|---|---|---|
| 1. | do 45 kg | do 42 kg |
| 2. | 45 – 48 kg | 42 – 44 kg |
| 3. | 48 – 51 kg | 44 – 46 kg |
| 4. | 51 – 55 kg | 46 – 49 kg |
| 5. | 55 – 59 kg | 49 – 52 kg |
| 6. | 59 – 63 kg | 52 – 55 kg |
| 7. | 63 – 68 kg | 55 – 59 kg |
| 8. | 68 – 73 kg | 59 – 63 kg |
| 9. | 73 – 78 kg | 63 – 68 kg |
| 10. | Preko 78 kg | Preko 68 kg |
Kadeti
| Kat. | Muškarci | Žene |
|---|---|---|
| 1. | do 33 kg | do 29 kg |
| 2. | 33 – 37 kg | 29 – 33 kg |
| 3. | 37 – 41 kg | 33 – 37 kg |
| 4. | 41 – 45 kg | 37 – 41 kg |
| 5. | 45 – 49 kg | 41 – 44 kg |
| 6. | 49 – 53 kg | 44 – 47 kg |
| 7. | 53 – 57 kg | 47 – 51 kg |
| 8. | 57 – 61 kg | 51 – 55 kg |
| 9. | 61 – 65 kg | 55 – 59 kg |
| 10. | preko 65 kg | preko 59 kg |
Taekwondo izrazi
Na Taekwondo treninzima koristi se veliki broj riječi i izraza na korejskom jeziku jer je upravo u toj zemlji Taekwondo i nastao. Ovdje možete vidjeti njihov najveći dio. S obzirom na to da je tačan izgovor korejskih riječi nemoguće ispisati latiničnim slovima, ovo Vam može poslužiti samo kao pomoćno sredstvo savladavanja korejske terminologije.
* Prevod izraza koji nose ovu oznaku ne zvuči najadekvatnije na našem jeziku, a neke je i nemoguće prevesti.
| Dijelovi ruke |
|---|
| Pesnica – Joomuk Prednji dio pesnice – Ap joomuk Zadnji dio pesnice – Dung joomuk Bočni dio pesnice – Yop joomuk Dlan – Sonbadak Ruka-nož – Sonal* Obrnuta ruka-nož – Sonal dung* Prsti – Songarak Lakat – Palkup Podlaktica – Palmok |
| Dijelovi noge |
|---|
| Prednji dio tabana – Apkumchi Zadnji dio stopala – Dwikumchi Bočni dio tabana – Balkal Koljeno – Moorup Gornji dio stopala – Baldung Nožni prsti – Balkut |
| Tehnike |
|---|
| Udarac nogom – Chagi Udarac rukom – Chirugi Ubod rukom – Tulgi Udarac – Taerigi Blok – Maki Prst-koplje – P’yeonson geut* Obrnuti udarac rukom – Momtong bandae chirugi Udarac rukom u grudi – Momtong chirugi Udarac u vrat rukom-nožem – Sonal mok chigi* Prednji udarac nogom – Ap chagi Bočni udarac nogom – Yop chagi Kružni udarac nogom – Dolyo chagi Obrnuti kružni udarac nogom – Pandae dolyo chagi Udarac nogom u nazad – Dwit chagi Udarac nogom iz okreta za 360 stepeni – Mondolyo chagi Zadnji kružni udarac – Dwit dolyo chagi Udarac odozgo prema dolje – Naeryo chagi Udarac spolja prema unutra – An chagi Udarac iznutra prema spolja – Pakat chagi |
| Stavovi |
|---|
| Hodanje – Gunnin L stav – Niun* Sedenje – Annun Fiksirani – Gojung Niski – Naucho X stav – Kyocha* Prednji stav – Ap koobi Zadnji stav – Dwit koobi Zatvoreni – Moa Na zadnjoj nozi – Dwitbal Spreman – Junbi Spreman za naklon – Gubryo junbi Paralelna stopala – Narani junbi Položaj za udaranje nogama – Palchagi junbi Pomjeranje prema naprijed – Apeuro nagam yeonseo Desna noga nazad – Orun bal dwiro Zamjena stava stopala – Bal bakkwo Okret jedan prema drugom – Majoo bogo Vertikalni – Soo jik Jahaci stav – Choochoom sogi Hodajući stav – Ap sogi Ukršteni stav prema nazad – Dwikoa sogi Ukršteni stav prema naprijed – Apkoa sogi Ždral stav – Hakdari sogi* Ždral stav unazad – Ogeum hakdari sogi* Tigar stav – Beom sogi*Ždral stav unazad – Ogeum hakdari sogi* Tigar stav – Beom sogi* |
| Brojevi |
|---|
| Jedan – Hana Dva – Dool Tri – Set Četiri – Net Pet – Tasa Šest – Yasut Sedam – Ikop Osam – Yadul Devet – Ahop Deset – Yul Jedanaest – Yul hana Dvanaest – Yul dool Trinaest – Yul set Četrnaest – Yul net Petnaest – Yul tasa Šesnaest – Yul yasut Sedamnaest – Yul ikop Osamnaest – Yul yadul Devetnaest – Yul ahop Dvadeset – Samul Trideset – Suin Četrdeset – Maheun Pedeset – Shiun Šezdeset – Yeisoon Sedamdeset – Ilhoon Osamdeset – Yeoduhn Devedeset – Ahuhn Sto – Baek |
| Redni brojevi |
|---|
| Prvi – Il Drugi – Ee Treci – Sam Četvrti – Sa Peti – Oh Šesti – Uke Sedmi – Chil Osmi – Pal Deveti – Koo Deseti – Ship |
| Ostali izrazi |
|---|
| Visok – Nopunde Srednji – Kaunde Bočni – YopUnutrašnji – Anuro Spoljašnji – Bakuro Desno – OrunLijevo – Wen Prema unutra – An Prema spolja – Pakat Klizanje – Mikulgi Sklekovi – Momtong bachim Okret – Dwirodora Prema naprijed – Apro Prema nazad – Muluswimyu Samoodbrana – Hosin sul Zdravo, kako si? – An young ha shim neeka Doviđenja – An young ship sheeo Hvala – Kan sa ham ne da Nema na čemu – Cha ma nay oh Još jednom – Han ban do Pravilno stegnuta pesnica – Pa run ju mok U četiri pravca – Saju Na tri koraka – Sambo Na jedan korak – Ilbo Škola – Kwan Sala za vežbanje – Dojang Direktor – Kwang jang nim Instruktor – Sabum nim Senior – Sunbae nim Nisko – Najunde Prednji – Ap Uniforma – Dobok Pojas – Ti Pažnja – Charyot Naklon – Kyun ye |